Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Χώρα Φαντασίας και Ονείρων

Ένα ιστολόγιο της Αγγελοπούλου Άννας, φιλολόγου του Πρότυπου Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για τις μαθήτριες και τους μαθητές της! Ένα ιστολόγιο- μία "χώρα φαντασίας και ονείρων", με λόγο, εικόνες και μελωδίες!

Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης πρωτολειτούργησε το 1934-35 με πρώτο Επόπτη του Σχολείου τον μεγάλο Έλληνα παιδαγωγό Αλέξανδρο Δελμούζο και Διευθυντή του τον επίσης σπουδαίο Έλληνα επιστήμονα Βασίλειο Τατάκη. Από τότε πέρασαν και άφησαν ανεξίτηλο το πέρασμά τους μεγάλοι δάσκαλοι και πνευματικοί άνθρωποι. Ο Γιώργος Θέμελης, ο Ιωάννης Ξηροτύρης, ο Πολύκλειτος Ρέγκος, ο Σαράντος Παυλέας, ο Κωνσταντίνος Μπότσογλου, ο Νίκος Παραλής είναι μόνο μερικές περιπτώσεις σημαντικών πνευματικών ανθρώπων.
Το Πειραματικό Σχολείο είχε την τύχη να στεγαστεί σε οίκημα που σχεδιάστηκε με τη φροντίδα και την αισθητική του μεγάλου αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, οίκημα που ακόμη και σήμερα αποτελεί κόσμημα για την Πόλη μας.
Σήμερα το Πειραματικό Σχολείο, όντας πλέον και Πρότυπο, αναζητεί έναν νέο δρόμο που αποτελεί όμως συνέχεια της σπουδαίας του παράδοσης.

Τετάρτη 7 Νοεμβρίου 2012

Γεωμετρική εποχή: Αγγεία γεωμετρικής τέχνης

Γεωμετρική Τέχνη

Η κατάρρευση του μυκηναϊκού κόσμου στα τέλη του 13ου αι π.Χ. σήμανε την αρχή μιας περιόδου αβεβαιότητας και αλλαγών στο χώρο του Αιγαίου. Πολλές δεξιότητες φαίνεται ότι χάθηκαν, ανάμεσά τους η γραφή, η ζωγραφική, η λιθοτεχνία και η μνημειακή αρχιτεκτονική, ενώ σημειώθηκαν ριζικές αλλαγές και στον τομέα των ταφικών εθίμων με την εμφάνιση της καύσης των νεκρών. Αρχαιολογικά ευρήματα και φιλολογικές μαρτυρίες τοποθετούν στους πρώτους αιώνες της περιόδου αυτής μετακινήσεις πληθυσμιακών ομάδων, ανάμεσά τους και την περίφημη «κάθοδο των Δωριέων», στην κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο.

Μαζί με τη γραφή, χάθηκαν για πολλούς αιώνες η μνημειακή αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, η σφραγιδογλυφία, η ελεφαντουργία και οι πιο προηγμένες τεχνικές κατεργασίας του μετάλλου και του λίθου. Κάποιες αναλαμπές παρατηρούνται κατά τον 12ο αι. π.Χ., αλλά για τα επόμενους τέσσερις αιώνες (11ος-8ος αι. π.Χ.) η καλλιτεχνική έκφραση θα περιοριστεί στην παραγωγή μικρών ειδωλίων, μετάλλινων αγγείων και μικρής ποσότητας χάλκινων – ή σπανιότερα χρυσών – κοσμημάτων. Μόνο η αγγειοπλαστική δεν επηρεάζεται από τη γενικότερη ύφεση. Αλλά πλέον τα αγγεία διακοσμούνται με απλά γεωμετρικά μοτίβα - γεγονός που ευθύνεται για την ονομασία "Γεωμετρική περίοδος".

Χαρακτηριστικά γεωμετρικά σχέδια: σπείρες και μαίανδροι.

Ο Γεωμετρικός ρυθμός, θα διαρκέσει περίπου διακόσια χρόνια, από το 900 ως το 700 π.Χ. Ο όρος γεωμετρικός δόθηκε, γιατί τα αγγεία διακοσμούνται με γεωμετρικά μοτίβα π.χ. τρίγωνα, ρόμβοι, μαίανδροι. Ακόμη και οι μορφές αποδίδονται με γεωμετρικό τρόπο, έτσι ώστε το ανθρώπινο σώμα μοιάζει με τρίγωνο. Ο αγγειογράφος ζωγραφίζει σύμφωνα με την παράδοση, αυτό που ξέρει κι όχι αυτό που βλέπει. Το χρώμα που χρησιμοποιείται είναι το μαύρο. Τα διακοσμητικά θέματα είναι περιορισμένα: οφιοειδείς γραμμές, τεθλασμένες γραμμές, τρίγωνα και κυρίως ομόκεντροι κύκλοι οι οποίοι σχεδιάζονταν με πολλά πινέλα που ήταν εφαρμοσμένα στο διαβήτη.

Κωνική οινοχόη της πρωτογεωμετρικής εποχής. Διακρίνονται ρόμβοι και οφιοειδείς γραμμές. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Σκύφος της πρωτογεωμετρικής εποχής. Διακρίνονται ομόκεντροι κύκλο, που έχουν γίνει με διαβήτη, και τεθλασμένες γραμμές.

Σκύφος με ομόκεντρους κύκλους και αβακωτό σχέδιο.

Το σχέδιο του μαιάνδρου.

Οινοχόη της γεωμετρικής εποχής. Γύρω στα 900 π.Χ. Μουσείο Καλών Τεχνών της
Βοστόνης.

Οινοχόη της γεωμετρικής εποχής. Γύρω στα 900 π.Χ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Ν. Υόρκης.

Μεγάλο αγγείο με χαρακτηριστικά γεωμετρικά σχέδια: μαιάνδρους, σπείρες, αγκυλωτό σταυρό.

Αμφορέας της γεωμετρικής εποχής από τον Κεραμεικό. 850-800 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας. Τα μεγάλα αυτά αγγεία ήταν συνήθως "σήματα". Δηλαδή, διακριτά σημεία σε τάφους.

Η Γεωμετρική τέχνη είναι γνωστή κυρίως από ανασκαφές νεκροταφείων και λιγότερο από ιερά και οικισμούς. Η θρησκευτική λατρεία και οι ταφικές τελετές είχαν κεντρική θέση στη ζωή των Ελλήνων της γεωμετρικής εποχής, και τα περισσότερα τέχνεργα της εποχής είχαν λατρευτική ή ταφική χρήση. Το γεγονός αυτό εξηγεί εν μέρει το συντηρητισμό που παρατηρείται για πολλούς αιώνες στην εξέλιξη της τέχνης. Η παραστατική απεικόνιση αγνοήθηκε επιδεικτικά μέχρι τα μέσα του 9ου αι. π.Χ. Όταν τελικά οι εικονιστικές σκηνές κάνουν την εμφάνισή τους γύρω στο 850 π.Χ. - πιθανότατα ως αποτέλεσμα των αυξημένων επαφών με την τέχνη των προηγμένων πολιτισμών της Εγγύς Ανατολής – αποδίδουν τις μορφές με εντελώς σχηματικό τρόπο και έχουν μια αίσθηση προοπτικής που φαντάζει ξένη ή και πρωτόγονη στα μάτια του σύγχρονου θεατή. Ωστόσο, οι απεικονίσεις αυτές αποτελούν τις πρώτες απόπειρες ρεαλιστικής αναπαράστασης στην αρχαία ελληνική τέχνη και θα αποτελέσουν τη βάση για την μετέπειτα εξέλιξή της.

Κρατήρας της γεωμετρικής εποχής από τον Κεραμεικό, ο επονομαζόμενος κρατήρας του ζωγράφου του Hirschfeld, 745-740 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Απεικονίζει εκφορά νεκρού, ένα σπάνιο θέμα. Διακρίνονται ανθρώπινες μορφές και άλογα.