Μινωικός Πολιτισμός

  Μινωικός πολιτισμός: ένας από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της Ευρώπης

   Στην 3^η και 2^η χιλιετία π.Χ., την εποχή του χαλκού, αναπτύχθηκε στο νησί Κρήτη ένας πολιτισμός που έφθασε σε υψηλό επίπεδο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Ο πολιτισμός αυτός είναι γνωστός με το όνομα μινωικός πολιτισμός, από το όνομα του μυθικού βασιλιά της Κνωσού, του Μίνωα. Ο σημαντικότερος οικισμός της αρχαίας Κρήτης ήταν η Κνωσός. Στις αρχές του 20ού αιώνα (από το 1900 έως το 1935) ο Βρετανός αρχαιολόγος Άρθουρ Έβανς κάνει ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού στην Κρήτη και φέρει στο φως πολλά ευρήματα. Ο Έβανς ήταν αυτός που καθιέρωσε την ονομασία μινωικός πολιτισμός.

 Οι Μινωίτες δούλευαν με δεξιοτεχνία το χαλκό, το χρυσάφι και το ασήμι. Έχουν διασωθεί πολλά αντικείμενα μεταλλοτεχνίας, ειδώλια, σφραγίδες, τοιχογραφίες των ανακτόρων, κεραμεικά, χρυσά κοσμήματα, τελετουργικά αγγεία από αλάβαστρο και πολύτιμες πέτρες, που μας δείχνουν πόσο αναπτυγμένος ήταν ο πολιτισμός της Κρήτης.

Ο Έβανς εξετάζει ένα πιθάρι στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού.

  Οι δραστηριότητες και ασχολίες των Μινωιτών ήταν η γεωργία, η κτηνοτροφία, το εμπόριο και η ναυτιλία. Οι Μινωίτες είχαν επικοινωνία με άλλες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, όπως οι Κυκλάδες, η Κύπρος και η Αίγυπτος με τις οποίες εμπορεύονται διάφορα προϊόντα. Εξαιτίας του εμπορίου, κἀποιοι μινωικοί οικισμοί αρχίζουν να αναπτύσσονται περισσότερο από άλλους και να αποκτούν πλούτο.

  Γύρω στα 2000 π.Χ. συμβαίνει μια μεγάλη αλλαγή στην ιστορία του μινωικού πολιτισμού: η εμφάνιση των πρώτων ανακτόρων. Γύρω τους αναπτύσσονται μεγάλοι οικισμοί που μπορούν να χαρακτηριστούν πόλεις. Τα σημαντικότερα ανάκτορα είναι τέσσερα και βρίσκονται στην Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια και τη Ζάκρο.

Χάρτης με τα κυριότερα κέντρα του Μινωικού πολιτισμού

   Περίπου στα 1700 τα πρώτα ανάκτορα καταστρέφονται από σεισμό αλλά ξαναχτίζονται πιο επιβλητικά. Η περίοδος των νέων ανακτόρων, 1700-1400 π.Χ., είναι η περίοδος της μεγαλύτερης ακμής του μινωικού πολιτισμού. Οι Μινωίτες κυριαρχούν με τα πλοία τους στο Αιγαίο όπου ιδρύουν αποικίες στα Κύθηρα και τη Ρόδο, ενώ έχουν στενές σχέσεις με την ηπειρωτική Ελλάδα, επηρεάζοντας το μυκηναϊκό πολιτισμό. Η εμπορική δραστηριότητα και οι συναλλαγές των Μινωιτών φθάνουν μέχρι την Κύπρο, τα παράλια της Ασίας και την Αίγυπτο. Μινωίτες έμποροι και ναυτικοί απεικονίζονται σε αιγυπτιακούς τάφους να προσφέρουν προϊόντα σε Αιγύπτιους αξιωματούχους.

-Στη μινωική Κρήτη τα ανάκτορα ήταν τα διοικητικά, οικονομικά, θρησκευτικά και καλλιτεχνικά κέντρα της περιοχής.

-Το πολιτικό, διοικητικό και οικονομικό σύστημα της μινωικής Κρήτης ήταν συγκεντρωτικό με κέντρο τα ανάκτορα.

-Τα ανάκτορα έμοιαζαν με μικρές πολιτείες. Ήταν κτισμένα γύρω από μία ορθογώνια κεντρική αυλή και είχαν πολλές πτέρυγες, δωμάτια και διάφορους αποθηκευτικούς χώρους.

-Το ανάκτορο της Κνωσού ήταν δαιδαλώδες και έμοιαζε σαν λαβύρινθος. Είχε 1500 δωμάτια και ήταν πολυώροφο. Θεωρούν ότι αρχιτέκτονάς του ήταν ο μυθικός Δαίδαλος.

-Στο ανάκτορο ζούσαν: o βασιλιάς με την οικογένειά του, μεγάλος αριθμός υπηρετών και αποθηκάριοι, οι ιερείς, τεχνίτες και καλλιτέχνες.

Γραφική αναπαράσταση του ανακτόρου της Κνωσού.

 Γύρω στα 1700 π.Χ. η ανάπτυξη του εμπορίου και η περίπλοκη κοινωνική και διοικητική οργάνωση οδήγησαν στη χρήση ενός συστήματος γραφής. Αρχικά η γραφή έμοιαζε με τα ιερογλυφικά. Για τη χρήση της γραφής από τους Μινωίτες γνωρίζουμε από ένα σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα, το δίσκο της Φαιστού. Στο δίσκο της Φαιστού έχει χαραχθεί ένα κείμενο σε ιερογλυφική γραφή που δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Θεωρούν ότι το κείμενο του δίσκου της Φαιστού είναι ύμνος σε κάποια θεότητα.  

 Αργότερα άρχισαν να χρησιμοποιούν ένα νέο σύστημα γραφής, τη Γραμμική Α, η οποία ήταν συλλαβική. Κάθε σημείο αντιστοιχούσε σε μία συλλαβή. Η γραφή αυτή δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Αποτέλεσε πρότυπο για τη μυκηναϊκή γραφή. Ίχνη της Γραμμικής Α έχουν διασωθεί σε αγγεία και σε πινακίδες απογραφής εμπορευμάτων.

  Στα 1450 π.Χ. τα μινωικά ανάκτορα, εκτός της Κνωσού, καταστρέφονται πιθανόν από σεισμό. Στη συνέχεια η δύναμη των Μινωιτών εξασθενεί και οι Μυκηναίοι κυριαρχούν στην Κρήτη. Η Κρήτη γίνεται ένα από τα κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου.

Ο πήλινος δίσκος της Φαιστού. Περίπου τον 17ο αιώνα π.Χ. Βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου. Πολλοί αρχαιολόγοι ονειρεύτηκαν να αποκρυπτογραφήσουν τη γραφή του.

Άποψη του ανακτόρου της Κνωσού. Στο βάθος διακρίνονται τοιχογραφίες.

Η θρησκεία των Μινωιτών

 Η μόνη μας πηγή πληροφοριών για τη θρησκεία των Μινωιτών είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα, γιατί οι γραφές των Μινωιτών δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί.

 Οι Μινωίτες πίστευαν κυρίως σε γυναικείες θεότητες. Έχουν βρεθεί ειδώλια που απεικονίζουν μία θεότητα που κρατά στα χέρια της δύο φίδια. Για αυτό, την ονομάζουν θεά των όφεων. 

"H θεά των όφεων". Ειδώλιο που απεικονίζει γυναικεία θεότητα να κρατά δύο φίδια. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ειδώλια που απεικονίζουν γυναικείες θεότητες και ταύρους. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

 Οι θεότητες είχαν σχέση με τη φύση, τη βλάστηση και τη διαδοχή των εποχών, την άνθηση και το μαρασμό, το θάνατο και την ανάσταση.

  Στην Κρήτη δεν υπήρχαν μεγάλοι ναοί. Λάτρευαν τους θεούς σε μικρά ανακτορικά ή οικιακά ιερά. Συχνά η λατρεία πραγματοποιείται σε σπηλιές, όπως στο Δικταίο Άντρο.

 Το ιερό δέντρο της μινωικής θρησκείας ήταν η ελιά. Από τα ζώα σημαντικό ρόλο στη μινωική θρησκεία είχε ο ταύρος.

 Οι θρησκευτικές τελετές των Μινωιτών περιλάμβαναν χορούς και αγώνες. Μία ιερή τελετουργία με κέντρο τον ταύρο ήταν τα ταυροκαθάψια. Έχει διασωθεί στο ανάκτορο της Κνωσού μία τοιχογραφία που απεικονίζει τα ταυροκαθάψια. 

Ταυροκαθάψια. Τοιχογραφία. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Το ιερατείο το αποτελούσαν κυρίως γυναίκες. Υπήρχαν όμως και άνδρες ιερείς.

Ο "πρίγκιπας με τα κρίνα": λεπτομέρεια από τοιχογραφία της Κνωσού που απεικονίζει πομπή. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Τμήμα τοιχογραφίας που απεικονίζει χορεύτρια. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Η Μινωική τέχνη

 Η μινωική τέχνη έχει πρωτοτυπία και φαντασία, κίνηση, ζωντάνια και χάρη. Έχουν διασωθεί αγγεία από πηλό ή πέτρα, ειδώλια, κοσμήματα και τοιχογραφίες.

 Από τα ευρήματα συμπεραίνουμε ότι οι Μινωίτες έδειχναν προτίμηση στην απεικόνιση της φύσης.

 Οι περισσότερες τοιχογραφίες έχουν διασωθεί στο ανάκτορο της Κνωσού. Παριστάνουν θρησκευτικές πομπές και τελετουργίες, ειδυλλιακά τοπία από τη φύση, βλάστηση και ζώα, θέματα από τον κόσμο της θάλασσας. Η μινωική τέχνη επηρέασε τους Κυκλαδίτες και τους Μυκηναίους.

Η αίθουσα του θρόνου στο ανάκτορο της Κνωσού. Τα θέματα της τοιχογραφίας προέρχονται από τον κόσμο της φύσης.

 Η τοιχογραφία των Δελφινιών στο δωμάτιο της βασίλισσας στο ανάκτορο της Κνωσού. Ο κόσμος της θάλασσας απεικονίζεται συχνά από τους Μινωίτες.

  Οι Μινωίτες ανέπτυξαν την κεραμική. Κατασκεύαζαν με τον τροχό πήλινα κομψά αγγεία που είχαν διάφορα σχήματα και πρωτότυπη διακόσμηση.

 Τα ωραιότερα αγγεία από τη Μινωική Κρήτη είναι τα καμαραϊκά αγγεία. Τους δόθηκε αυτή η ονομασία από το σπήλαιο των Καμαρών, όπου πρωτοβρέθηκαν. Ήταν διακοσμημένα με πολύπλοκα καμπυλόγραμμα σχέδια. Κατασκευάζονταν στα εργαστήρια των ανακτόρων της Κνωσού και της Φαιστού. Εξάγονταν σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο και την Αίγυπτο. 

 Κατασκεύαζαν, επίσης, μεγάλα αγγεία με μορφή κεφαλής ζώου, συνήθως του ιερού ζώου, του μινωικού ταύρου. Τα αγγεία αυτά ονομάζονται ρυτά και τα χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές. 

 Έχουν διασωθεί ακόμα πήλινα ειδώλια που απεικονίζουν κυρίως γυμνόστηθες γυναίκες. Λιγότερα είναι τα αγγεία που απεικονίζουν άνδρες και ζώα.

 Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι έχουν διασωθεί και κοσμήματα από χρυσό και ασήμι, σφραγίδες από ελεφαντοστό και από ημιπολύτιμους λίθους.

Άποψη από το ανάκτορο της Κνωσού.

Πιθάρια στο ανάκτορο της Κνωσού.

Ρυτό που απεικονίζει κεφάλι ταύρου. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ένα υπέροχο ρυτό αγγείο από τη Ζάκρο. Σμιλεμένο σε κρύσταλλο. Εξαιρετικό δείγμα της κομψότητας της μινωικής τέχνης. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ένα ακόμα κυλινδρικού σχήματος ρυτό. 

Καμαραϊκό αγγείο με ολόγλυφες παραστάσεις λουλουδιών. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Χρυσό μενταγιόν που απεικονίζει μέλισσες. Εξαιρετικό δείγμα της μινωικής μεταλλοτεχνίας. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Χρυσό δαχτυλίδι. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

http://www.hellinon.net/NeesSelides/Kriti/AnixnefsiPolitismou.htm
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=716
http://www.slideshare.net/daskalogiannis/ppt-4380920
http://www.artmag.gr/art-articles/arts/about-art/1665-newsletter
http://www.jewelpedia.com/lex251-minoika+kosmimata+minoan+jewellery.html
http://www.fhw.gr/chronos/02/crete/gr/index.html
Βλ. τον οδηγό του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου στο
 http://www.latsis-foundation.org/megazine/publish/ebook.php?book=8

Μπέρτολτ Μπρεχτ, ποιήματα, τραγούδια, κείμενα

Με αφορμή το μονόπρακτο Ο Σπιούνος από το έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ Τρόμος και Αθλιότητα του Γ Ράιχ, που βρίσκεται στο βιβλίο της Λογοτεχνίας Γενικής Παιδείας της Γ Λυκείου και προς χάρη των μαθητών μου που ζήτησαν να διαβάσουν και άλλα κείμενα του Γερμανού συγγραφέα...

Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956): Γερμανός θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ποιητής. Δημιουργός του λεγόμενου “επικού θεάτρου”  κοινωνικής καταγγελίας. Γεννήθηκε στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας και πέθανε στο Ανατολικό Βερολίνο. Καταγόταν από εύπορη αστική και συντηρητική οικογένεια. Ο ίδιος έχει γράψει για την καταγωγή του.

"Μεγάλωσα σαν γιος καλοστεκούμενων

ανθρώπων. Οι γονείς μου μού φορούσαν

γιακά, μ' έμαθαν τις συνήθειες εκείνων

που έχουν υπηρέτες και με δίδαξαν

πώς να διατάζω.

Αλλά, όταν μεγάλωσα

και είδα γύρω μου, οι άνθρωποι της

τάξης μου δεν μ' άρεσαν, το να διατάζω

δεν ήταν του γούστου μου, ούτε και το

να με υπηρετούν. Γι' αυτό εγκατέλειψα

την τάξη μου και συντρόφεψα με τους

μικρούς, φτωχούς ανθρώπους".

   O Μπρεχτ σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (1917-1921) και επιστρατεύτηκε ως νοσοκόμος στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τον πόλεμο εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο και από το 1922 άρχισε να ασχολείται με το θέατρο, δουλεύοντας ως βοηθός σκηνοθέτη στο Γερμανικό Θέατρο υπό τη διεύθυνση του μεγάλου Γερμανού σκηνοθέτη Ράινχαρτ.

    

   Τη δεκαετία του 1920 καθιερώθηκε ως θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης κυρίως με δύο μουσικά θεατρικά έργα κοινωνικής καταγγελίας: H ακμή και η πτώση της πόλης Μαχαγκόνι (1927) και Η Όπερα της πεντάρας (1928). Όταν Η Όπερα της Πεντάρας ανέβηκε στη σκηνή στο Βερολίνο το 1928, προκάλεσε μεγάλη αίσθηση. Στο έργο αυτό ο Μπρεχτ ασκεί κριτική στην “καθως πρέπει” διεφθαρμένη αστική τάξη του Βερολίνου. 

   Το 1933, εξαιτίας της ανόδου του Ναζισμού, ο Μπρεχτ αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί από τη Γερμανία. Στην αρχή κατέφυγε στη Δανία και τη Φινλανδία, πέρασε επίσης από το Παρίσι και στο τέλος εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ. Το 1948 επέστρεψε στη Γερμανία και έζησε έως το τέλος της ζωής του στο Ανατολικό Βερολίνο.

Μετανάστες

Λαθεμένο μού φαινόταν πάντα τ' όνομα που μας δίναν:
«Μετανάστες».
Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο,
δε φύγαμε γιατί το θέλαμε,
λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτε
και σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμε
να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν.
Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνηγήσαν, μας προγράψανε.
Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα 'ναι, μα εξορία.
Έτσι, απομένουμε δω πέρα, ασύχαστοι, όσο μπορούμε πιο κοντά
στα σύνορα,
προσμένοντας του γυρισμού τη μέρα, καραδοκώντας το παραμικρό
σημάδι αλλαγής στην άλλην όχθη, πνίγοντας μ' ερωτήσεις
κάθε νεοφερμένο, χωρίς τίποτα να ξεχνάμε, τίποτα
ν' απαρνιόμαστε,
χωρίς να συχωράμε τίποτ' απ' όσα έγιναν, τίποτα δε συχωράμε.
Α, δε μας ξεγελάει τούτη η τριγύρω σιωπή! Ακούμε ίσαμ' εδώ
τα ουρλιαχτά που αντιλαλούν απ' τα στρατόπεδά τους. Εμείς
οι ίδιοι
μοιάζουμε των εγκλημάτων τους απόηχος, που κατάφερε
τα σύνορα να δρασκελίσει. Ο καθένας μας,
περπατώντας μες στο πλήθος με παπούτσια ξεσκισμένα,
μαρτυράει την ντροπή που τη χώρα μας μολεύει.
Όμως κανένας μας
δε θα μείνει εδώ. Η τελευταία λέξη
δεν ειπώθηκε ακόμα.

                                             

Κουρτ Βάιλ (1900-1950): Διάσημος Γερμανoεβραίος μουσικοσυνθέτης που έγινε γνωστός την εποχή του Μεσοπολέμου. Ο Κουρτ Βάιλ συνέθεσε τη μουσική του θεατρικού έργου του Μπρεχτ Η όπερα της Πεντάρας. Το έργο αυτό επηρέασε την παγκόσμια σκηνή  του Μιούζικαλ και θεωρείται κλασικό στο είδος του. Ο Βάιλ έγραψε τη μουσική για πολλά τραγούδια θεατρικών έργων του Μπρεχτ. Για να γλυτώσει από τις διώξεις των Ναζί, κατέφυγε, όπως και ο Μπρεχτ, στις ΗΠΑ και έζησε έως το τέλος της ζωής του στη Ν. Υόρκη, γράφοντας μουσική για μιούζικαλ.

   Ενώ στη Γερμανία μεσουρανεί το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ, ο αυτοεξόριστος Μπρεχτ γράφει το βιβλίο Τρόμος και Αθλιότητα του Γ Ράιχ που περιλαμβάνει εικοσιτέσσερα μονόπρακτα  στα οποία παρουσιάζονται σκηνές από την καθημερινότητα της Ναζιστικής Γερμανίας. Μερικές απ' αυτές τις σκηνές ανεβάστηκαν για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1937, με σκηνοθεσία του ίδιου.Όταν ο Μπρεχτ έγραφε αυτά τα μονόπρακτα, δεν είχε ακόμα αποκαλυφθεί όλη η φρίκη της φασιστικής εξουσίας. 'Ηταν όμως αισθητή στη βαριά ατμόσφαιρα της δημόσιας και της ιδιωτικής ζωής, στην προετοιμασία της τρομοκρατίας με την κατασκευασμένη εκ των άνω διαστροφή της γλώσσας, με την καταπίεση, τη δυσπιστία και την υποκρισία, που κάποτε στάθηκαν πιο καταλυτικές κι από την ίδια την ωμή τρομοκρατία. Ο Μπρεχτ μας δείχνει σ' αυτές τις σκηνές, με διαύγεια που φτάνει ως τη φρίκη, πως «πολύ πριν φανούν από πάνω μας τα βομβαρδιστικά», οι γερμανικές πόλεις δεν ήταν κατοικήσιμες.

    Άλλα έργα του Μπρεχτ είναι: H ζωή του Γαλιλαίου (1937), H Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της (1939), Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν (1939), Ο κύριος Πούντιλα κι ο δούλος του ο Μάττι (1940), Ο καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία (1944) και άλλα.

Να και οι προδότες.

Έχουν σκάψει


Μα ο δρόμος δεν θα τους ξεχάσει


Τον λάκκο του αδερφού και του γειτόνου


Ξέρουν πως οι άλλοι τους γνωρίζουν


Τον ύπνο τους δεν τον ορίζουν


Δεν ήρθε ακόμα το πλήρωμα του χρόνου.

Να κι οι δεσμοφύλακες.


Χαφιέδες χωροφύλακες


Υπηρέτες του λαού της Γερμανίας


Καταπιέζουν, μαστιγώνουν,


Βασανίζουν, παλουκώνουν


Όλα σε τιμή ευκαιρίας.

…

 Τρόμος και Αθλιότητα του Γ Ράιχ (απόσπασμα)

   Στο συνέδριο «για την υπεράσπιση της κουλτούρας», που έγινε στο Παρίσι το 1935, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ παρουσίασε ένα σχετικά σύντομο αλλά εξαιρετικά περιεκτικό και εύστοχο κείμενο με τον τίτλο: «Πέντε δυσκολίες για να γράψει κανείς την αλήθεια»

Σας παρουσιάζω ένα απόσπασμα που έχει πάντα επίκαιρο χαρακτήρα: «Όποιος σήμερα θέλει να πολεμήσει την ψευτιά και την αμάθεια και να γράφει την αλήθεια, έχει να ξεπεράσει το λιγότερο πέντε δυσκολίες:
1. Πρέπει να έχει το θάρρος να γράφει την αλήθεια, που παντού την καταπνίγουν.
2. Να έχει την εξυπνάδα να την αναγνωρίσει, παρ’ όλο που τη σκεπάζουν παντού.
3. Να έχει την τέχνη να την κάνει εύχρηστο όπλο. 4. Να διαθέτει την κρίση σε ποιους θα την πει, ώστε στα χέρια τους η αλήθεια να αποχτήσει δύναμη..
 5. Τέλος, να έχει την πονηριά για να τη διαδώσει, κάτω από τη μύτη αυτών που ελέγχουν τα μέσα πληροφόρησης.

 Μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μπρεχτ το 1948 εγκαταστάθηκε στην Ανατολική Γερμανία και, μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του, την ηθοποιό Helene Weigel, ίδρυσαν στο Ανατολικό Βερολίνο το θέατρο Berliner Ensemble.

Η δεύτερη σύζυγος του Μπρεχτ, η ηθοποιός Helene Voigel.

Άλλαξε τον κόσμο: τό´χει ανάγκη…

Xρειάζονται πολλά, τον κόσμο για ν’ αλλάξεις:

Oργή κι επιμονή. Γνώση κι αγανάχτηση.

Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά.

Ψυχρή υπομονή, κι ατέλειωτη καρτερία.

Kατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου.

Mονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς

την πραγματικότητα ν’ αλλάξουμε.

Aπόσπασμα από το θεατρικό έργο Η απόφαση (1930)

Ο Μπρεχτ και η Voigel έξω από το θέατρο Berliner Ensemble σε εορταστική εκδήλωση για την Πρωτομαγιά του 1954.

Αποσπάσματα από ποιήματα του Μπ. Μπρεχτ

...

Όταν ήρθαν να πάρουν τους τσιγγάνους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν τσιγγάνος.

Όταν ήρθαν να πάρουν τους κομμουνιστές δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν κομμουνιστής.

Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν Εβραίος.

Όταν ήρθαν να πάρουν εμένα δεν είχε απομείνει κανείς για να αντιδράσει.

...

Αλλαγή του τροχού

Κάθομαι στην άκρη του δρόμου.

Ο οδηγός αλλάζει τον τροχό.

Δε μου ΄δωσε χαρά ο τόπος πού έμενα.

Δε μου δίνει χαρά ο τόπος πού πάω.

Τότε γιατί κοιτάω την αλλαγή του τροχού

μ΄ αδημονία;

Εγώ που επέζησα

Το ξέρω βέβαια : τυχαία μονάχα

επέζησα απ΄ όλους τους φίλους.

Μα απόψε στ΄ όνειρό μου

άκουσα τους φίλους να λένε για μένα :

Οι δυνατοί επιζούν

Και μίσησα τον εαυτό μου.

...

Σε σκοτεινές εποχές
θα υπάρχουν ακόμα τραγούδια;
Θα υπάρχουν ακόμα τραγούδια 
για τις σκοτεινές εποχές
...

Πάντα λοιπόν
ο νικητής του νικημένου γράφει την ιστορία,
το πρόσωπο του χτυπημένου παραλλάζει,
εκείνος που τον χτύπησε. Απ᾽τον κόσμο
φεύγει ο αδύναμος, και πίσω μένει
το ψέμα.
...

Άκουγε όταν μιλάς

Μη λες πολύ συχνά ότι έχεις δίκιο δάσκαλε!

Άσε να το δουν κι οι μαθητές!

Μην πιέζεις πολύ την αλήθεια,

δεν το αντέχει.

Άκουγε όταν μιλάς!

Αδυναμίες

Καμία δεν είχες

Εγώ είχα μια:

Αγάπησα

Αυτός που αγαπώ

Αυτός που αγαπώ

μου είπε ότι με χρειάζεται.

Γι΄ αυτό, προσέχω τον εαυτό μου

βαδίζω με προφύλαξη

και φοβάμαι κάθε στάλα βροχής

μηδά και με σκοτώσει...

Ποτέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ

Ποτέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ,

όπως εκείνο το δείλι που σε άφησα

με κατάπιε το βαθυγάλαζο δάσος,

ψυχή μου,

που πάνω του, στα δυτικά,

κρέμονταν κιόλας

χλωμά τα άστρα.

Γέλασα αρκετά,

καρδιά μου,

γιατί συγκρούστηκα παίζοντας

με το σκυθρωπό πεπρωμένο

την ίδια ώρα

μέσα στο γαλανό δείλι του δάσους

αργοσβήναν κιόλας πίσω μου τα πρόσωπα.

Εκείνο το μοναδικό σούρουπο

όλα ήταν τόσο γλυκά

όσο δεν ήταν ποτέ ξανά να γίνουν

αλλά αυτό που μου απόμεινε είναι

μόνο πουλιά μεγάλα

που το δείλι

πετούν πεινασμένα στον

                                 σκοτεινιασμένο ουρανό

Τα τραγούδια "Mack the knife" από την Όπερα της Πεντάρας και το "Alabama song", σε στίχους Μπ. Μπρεχτ και μουσική Κουρτ Βάιλ, είναι δημοφιλή μέχρι σήμερα και έχουν γνωρίσει πολλές εκτελέσεις. Ακούστε την τραγουδίστρια Lenya Lotte, γυναίκα του Βάιλ,  να τα τραγουδά.

H αυθεντική εκτέλεση του τραγουδιού στα γερμανικά

Η Ella Fitzerald, η διάσημη τραγουδίστρια των μπλουζ, έχει επίσης τραγουδήσει το "Mack the knife".

To "Mack the knife" έχει ερμηνεύσει και ο L. Armostrong.

H Γερμανίδα τραγουδίστρια Ute Lemper τραγουδά το "Mack the knife".

... Και η Μελίνα Μερκούρη...

Ο  Jim Morrison και το ροκ συγκρότημα Doors ερμηνεύουν ανεπανάληπτα το "Alabama song".

Και ένα ποίημα του Μπρεχτ για το όνομά μου

´Αννα μην κλαις

Μιλάνε για καιρούς δοξασμένους και πάλι

Άννα, μην κλαις, θα γυρέψουμε βερεσέ απ’ το μπακάλη

Μιλάνε για του έθνους ξανά την τιμή

Άννα, μην κλαις, στο ντουλάπι δεν έχει ψίχα ψωμί.

Μιλάνε για νίκες που το μέλλον θα φέρει

Άννα, μην κλαις, εμένα δε με βάζουν στο χέρι

Ο στρατός ξεκινά, Άννα, μην κλαις, θα γυρίσω ξανά

Θα ακολουθώ άλλες σημαίες, ο στρατός ξεκινά.

Μιλάνε για καιρούς δοξασμένους…

(1936)

Το έχει μελοποιήσει ο Θάνος Μικρούτσικος.

Βλ. και άλλα κείμενα και ποιήματα του Μπρεχτ 

Μπ. Μπρεχτ, Ποιήματα, μετάφραση Μ. Πλωρίτη, Θεμέλιο, Αθήνα 2000

http://briefcase.pathfinder.gr/file/lamek4/49651/573655

http://logomnimon.wordpress.com/μπέρτολτ-μπρεχτ/

http://www.alfavita.gr/plaisia/brecht.htm

http://www.kirjasto.sci.fi/brecht.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Mack_the_Knife

http://tvxs.gr/news/biblio/pente-dyskolies-gia-na-grapsei-kaneis-tin-alitheia

http://en.wikipedia.org/wiki/Bertolt_Brecht

http://el.wikipedia.org/wiki/Η_όπερα_της_πεντάρας

http://www.threepennyopera.org/  (Για την Όπερα της Πεντάρας)