Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης



Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης πρωτολειτούργησε το 1934-35 με πρώτο Επόπτη του Σχολείου τον μεγάλο Έλληνα παιδαγωγό Αλέξανδρο Δελμούζο και Διευθυντή του τον επίσης σπουδαίο Έλληνα επιστήμονα Βασίλειο Τατάκη. Από τότε πέρασαν και άφησαν ανεξίτηλο το πέρασμά τους μεγάλοι δάσκαλοι και πνευματικοί άνθρωποι. Ο Γιώργος Θέμελης, ο Ιωάννης Ξηροτύρης, ο Πολύκλειτος Ρέγκος, ο Σαράντος Παυλέας, ο Κωνσταντίνος Μπότσογλου, ο Νίκος Παραλής είναι μόνο μερικές περιπτώσεις σημαντικών πνευματικών ανθρώπων.
Το Πειραματικό Σχολείο είχε την τύχη να στεγαστεί σε οίκημα που σχεδιάστηκε με τη φροντίδα και την αισθητική του μεγάλου αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, οίκημα που ακόμη και σήμερα αποτελεί κόσμημα για την Πόλη μας.
Σήμερα το Πειραματικό Σχολείο, όντας πλέον και Πρότυπο, αναζητεί έναν νέο δρόμο που αποτελεί όμως συνέχεια της σπουδαίας του παράδοσης.

Σάββατο 28 Απριλίου 2012

Έκθεση-Έκφραση Α Λυκείου: Περιγραφή προσώπου


Περιγράφοντας ένα μοναχικό αγόρι με πίνακες του Αμαντέο Μοντιλιάνι 

Θέμα εργασίας: "Να περιγράψετε ένα φανταστικό πρόσωπο"

Σας παρουσιάζω ένα κείμενο περιγραφής, γραμμένο  από μία μαθήτρια της Α´ Λυκείου του Σχολείου μας. 

   "Ο Χ. ήταν ένα αγόρι ηλικίας δεκαέξι ετών, μεσαίου αναστήματος και κοκαλιάρης. Με μια πρώτη ματιά έμοιαζε με ένα απλό καθημερινό αγόρι, ίσως και βαρετό. Με τα κοντά, καστανόξανθα, ανάκατα μαλλιά του, το μικρό πρόσωπο και τα λεπτά χαρακτηριστικά, που τον έκαναν να μοιάζει μικρότερο σε ηλικία απ' όσο πραγματικά ήταν. Μόνα έντονα χαρακτηριστικά στο πρόσωπό του, τα πυκνά, σκούρα φρύδια του και τα μεγάλα σκούρα αμυγδαλωτά μάτια του. Μάτια μυστηριώδη και αινιγματικά, που άλλοτε φανέρωναν φόβο, άλλοτε αγωνία, αλλά συνήθως αστείρευτη περιέργεια και διεισδυτικότητα, τόση που όταν σε κοιτούσε, ένιωθες πως μπορούσε ολότελα να σε διαβάσει.
   Ο Χ. δε μιλούσε πολύ˙ μονάχα αν το απαιτούσε η περίσταση. Δεν ήταν όπως τα άλλα συνομήλικά του αγόρια. Κλειστός και πάντα μελαγχολικός, ευγενικός με όλους και συνεχώς ανήσυχος μήπως κάτι πει και τους πληγώσει. Απόμακρος και λάτρης της μοναξιάς, σπάνια επιζητούσε τη συντροφιά των φίλων του. Προτιμούσε να περνά τις μέρες του μόνος, αναλογιζόμενος την κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο. Αυτό το φαινομενικά τόσο ήσυχο και απαθές έφηβο αγόρι, μέσα του έβραζε. Ήθελε όσο τίποτα άλλο να αλλάξει τον κόσμο. Γνώριζε, όμως, καλά ότι προκειμένου να επιφέρει μια επανάσταση, έπρεπε πρώτα να καταπολεμήσει τη δική του μεγάλη αδυναμία. Έπρεπε να σταματήσει να φοβάται να δείξει αυτά που πραγματικά ένιωθε, έπρεπε να αρχίσει να λέει αυτά που πραγματικά σκεφτόταν, όσο κι αν αυτό πλήγωνε κάποιους ανθρώπους. Έπρεπε να γίνει επιτέλους πρωταγωνιστής στη ζωή του και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
   Και ήταν αποφασισμένος να το καταφέρει. Τίποτα άλλο δεν τον ένοιαζε... "

Amedeo Modigliani, Αγόρι. 1919. Indianapolis Museum of Art-USA.

   H περιγραφή αυτή μου θύμισε τους πίνακες του γνωστού Ιταλού εξπρεσιονιστή ζωγράφου Amedeo Montigliani (1884-1920) που απεικονίζουν ένα μοναχικό αγόρι. Ο Montigliani (Μοντιλιάνι) από πολύ μικρή ηλικία (δεκαπέντε χρονών) μελέτησε τους ζωγράφους της Ιταλικής Αναγέννησης και το 1906 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι όπου έγινε διάσημος για τις  προσωπογραφίες κυρίως γυναικών, αλλά και ανδρών που ζωγράφιζε. Η ζωγραφική του επηρεάστηκε από τα κινήματα της πρωτοπορίας, όπως του φοβισμού και του κυβισμού, καθώς και από την Αφρικανική τέχνη. Οι μορφές των προσωπογραφιών του Μοντιλιάνι είναι ιδιαίτερα εκφραστικές και αναγνωρίζονται από τις "μακρόστενες" γραμμές των προσώπων και του λαιμού.

Amedeo Modigliani, Αγόρι με ριγέ πουλόβερ. 1918. The Metropolitan Museum of Art. N. York-USA.

Amedeo Modigliani, Αγόρι με μπλε τζάκετ. 1918.

Amedeo Modigliani, Αγόρι με μπλε τζάκετ. 1919.
Amedeo Modigliani, Αγόρι με κοντά παντελόνια. 1918. Dallas Museum of Art-USA.

Και μία γυναικεία προσωπογραφία του Μοντιλιάνι. Είναι μία από τις πολλές προσωπογραφίες της αγαπημένης του Jeanne Hebuterne. 

Amedeo Modigliani, Jeanne Hebuterne. 1918. Ιδιωτική Συλλογή.

Amedeo Modigliani, Lunia Czechowska. 1919.

Δευτέρα 23 Απριλίου 2012

Ζωγραφίζοντας ποίηση: μία διαθεματική δραστηριότητα της Θεωρητικής Κατεύθυνσης στο μάθημα της Λογοτεχνίας

  Την Πέμπτη της τελευταίας εβδομάδας πριν από τις διακοπές του Πάσχα οι μαθήτριες και οι μαθητές της Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Γ Λυκείου ζωγράφισαν το ποίημα υπερρεαλιστικής γραφής που συνέθεσαν στο μάθημα της Λογοτεχνίας.


   Τις τρεις τελευταίες ώρες συγκεντρωθήκαμε στην αίθουσα των Εικαστικών. Ο Χάρης έφερε την κιθάρα του και προσπάθησε να μελοποιήσει το ποίημα 


    Ήταν μία ύστατη προσπάθεια να χαλαρώσουν από το άγχος των πανελλαδικών εξετάσεων και να αισθανθούν ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους, ότι μπορούν, έστω και μέσα σ᾽αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο του εξεταστικοκεντρικού εκπαιδευτικού συστήματος, να δημιουργήσουν...



Για ακόμα μια φορά σας παρουσιάζω το ποίημα τους

Ωδή σε μια εποχή που χάνεται

Κόκκινο· 
αίμα κυλάει
πληγές ανοιχτές
στο παιδικό παιχνίδι

Καλπάζει 
τρελό
το καρουζέλ
της ζωής μας
Μπαλόνια πετούν
στον αχό
χάνονται...

Θόρυβος· 
τα γέλια
η πόλη
καταπίνει...

Κόκκινο
αίμα κυλάει
στην αποκαθήλωση
του ανθρώπου.








...Και εμείς χαρήκαμε μαζί τους...


Ευχαριστώ τη συνάδελφο καθηγήτρια Εικαστικών του Σχολείου μας Λιόλιου Βούλα για τη συνδρομή της...Ευχαριστώ τους συναδέλφους των μαθημάτων Γενικής Παιδείας που έδωσαν άδεια στους μαθητές της Θεωρητικής Κατεύθυνσης να λείψουν από τα μαθήματά τους...


Κυριακή 22 Απριλίου 2012

Γράφοντας ποίηση: Τα ποιήματα της Ιωάννας

   Σας παρουσιάζω κάποια από τα ποιήματα της Ιωάννας, μαθήτριας του Α1 Λυκείου του Σχολείου μας.

Απουσίες

Πάνε και φίλοι και πατρίδες
και ελπίδες χωθήκανε βαθιά στη γη.
Ξανασουρούπωσε και έπεσαν τα φύλλα
του σκοτεινού ήλιου σα μαραμένοι βλαστοί.

Xavier Mellery, Η πτώση των τελευταίων φθινοπωρινών φύλλων. 1890. Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Βρυξελλών

Από κοντά μητέρες, κέρινες, παγωμένες
να μη ξέρουν τι ζητούν για το παιδί τους
να ζήσει ή να πεθάνει νέο όπως κι εμείς.
Κουνάμε άσπρο μαντήλι στα υπάρχοντα μας
Και πάμε στα μαύρα μέρη
να φτιάξουμε εκεί τη στερνή μας κατοικία.
Ποιος ξέρει τι μας περιμένει;
Aδίκως η ζωή τσουρουφλίζεται.
Περπατάμε πολλοί καμπούρηδες
σκυμμένοι ο ένας ενωμένος με τον ώμο του άλλου,
λες και η σάρκα κόλλησε, δε λέει να ξεκολλήσει
δίχως το κοφτερό μαχαίρι.
Πράγματι δε μένει χέρι να χαιρετήσει φίλους,
πατρίδες και ελπίδες, που χώθηκαν βαθιά στη γη.

G. Frederic Watts, Ελπίδα. 1886. Πινακοθήκη Τate Britain- Λονδίνο.

Πόνος
Πονάει πολύ η γλώσσα μας,
πληγώθηκε κάτω απ᾽τα χείλια μας,
μέσα στα δόντια μας
απ᾽το καυτό νερό.

Ίσως και να πονάει και ο πόνος μας,
μόνο μ᾽ένα χαρτί που᾽γραφε το όνομά του
με ξεπλυμένα γράμματα
ίδια με τα μαλλιά μας.

Κοιτάζουμε τα πρόσωπά μας,
γνωρίζει ο καθρέπτης,
δε γνωρίζει το πρόσωπο το σώμα, δε μας
γνωρίζει το σώμα τη φωνή
που ξερή βγαίνει, δίχως δροσιά
πάνω στο δέντρο της ζωής μας,
που με τραβάει κι ας
μη θέλω εγώ να τεντωθώ.

Σκίζεται το πουκάμισό σου,
τώρα σε βλέπω καθαρά.
Φαίνεται η καρδιά σου φαίνονται
τα όνειρά σου να στέκονται τιμωρημένα
πίσω από ένα σεντόνι,
πίσω από ᾽να πάπλωμα ψυχρό,
που δε ζεσταίνει καμίαν ευτυχία.
Edw. Munch, Τέφρα. 1894. Εθνική Πινακοθήκη του Όσλο.

Φωνάζω βοήθεια, δε με ακούνε
ούτε τα ίδια μου τα αυτιά,
δε με βλέπουν ούτε τα ίδια μου
τα μάτια, έχω γίνει κομμάτια
κι ας μη θέλω να το παραδεχτώ,
φοβάμαι...

Κρατάω ένα βάζο λουλούδια,
τα βγάζω, τα πετώ
έτσι είναι η ζωή μου άδεια
πιότερο κι από το βάζο
που θέλει να με πνίξει
στο παλιό νερό του,
λέει πως έτσι θα λευτερωθώ.
Μπορεί και νά᾽χει δίκιο.
Πρέπει να το δοκιμάσω...

Edw. Munch, Η κραυγή. 1893. Εθνική Πινακοθήκη του Όσλο.

Για τους πίνακες, βλ.
http://www.artmagick.com/pictures/artist.aspx?artist=xavier-mellery
http://www.nasjonalmuseet.no/en/collections/edvard_munch_in_the_national_museum/
http://www.nasjonalmuseet.no/en/collections/edvard_munch_in_the_national_museum/the_scream/
http://www.tate.org.uk/art/artworks/watts-hope-n01640

Γράφοντας ποίηση: τα ποιήματα της Ειρήνης

 Τα ποιήματα της Ειρήνης

   Είναι πραγματικά υπέροχο, τόσο ελπιδοφόρο θα έλεγα, να διαπιστώνεις ότι οι μαθητές σου γράφουν ποίηση ή έστω δοκιμάζουν να εκφραστούν μέσω της ποίησης...
Ιδού, λοιπόν, κάποιες από τις ποιητικές δοκιμές και δοκιμασίες της μαθήτριας του Α1 Λυκείου του Σχολείου μας, της Ειρήνης.
   Τα ποιήματα της Ειρήνης είναι άτιτλα. Συνηθίζει μόνο να τα αριθμεί.

3.
Μια φτερωτή νιφάδα πετά
από τα μάτια της θάλασσας πάνω
με μεγάλες βουτιές
την ποτίζει νότες πολύχρωμες
γλυκιές μελωδίες
κύματα ηχητικά
με αγάπη και λατρεία
για τα παιδιά της γειτονιάς...

5.
Ο κόσμος λάμπει
τα ποτάμια κόκκινα τριαντάφυλλα
μια απότομη βρύση νερού ξεχειλίζει
νότες πολύχρωμες 
να αγναντεύουν
την καθημερινότητα.

6.
Μπλε ανταύγεια από τα μαλλιά σου
κατεβάζει
ήχους αλλόκοτους 
τραγούδια με Άνοιξης χρώματα
ζωής 
και περιπέτειας.

10.
Μια καρδιά περπατά σε λιβάδια τραγουδιού,
το ρολόι κοιτά
κι ο χορός ξεκινά.
Τα λουλούδια ανθούν
και τα ζώα ξυπνούν
Αχ! η καρδιά πώς χτυπά στης ζωής τα νερά
Με λαχτάρα τρελή
και μ᾽ευχἠ φωτεινή.

J. Burne Jones, Το τραγούδι της αγάπης. 1868-77. Metropolitan Museum of Art.

11.
Όταν σ᾽ είχα πρωτοδεί
τη ζωή μου είχα βρει
τώρα που ξέρεις το γιατί
ένα πράγμα θα σου πω

σ᾽ αγαπάω, σ᾽αγαπώ
όπως θες θα σου το πω
γιατί είσαι η ζωή μου
η αχώριστη ψυχή μου.

12.
Στον αέρα πετά,
απ´το μπαλκόνι κοιτά,
συναντιέται η ματιά
κι ο έρως χτυπά.
Η καρδιά λαχταρά
και τον παράδεισο κοιτά.
Η ψυχή καρδιοχτυπά
την αγάπη ζητά
και την βρίσκει ψηλά.
Καθώς βγάζει φτερά
απ᾽το μπαλκόνι πηδά,
και στα ουράνια πετά...

Και οι δυό αγκαλιά
φεύγουν για μέρη μακρινά
κι η ζωή τους κυλά
στη δική της τροχιά.
Xavier Mellery, H τέχνη αγγίζει τον ουρανό και τη γη. Ιδιωτική Συλλογή.

Για τους πίνακες, βλ.
http://www.artmagick.com/pictures/artist.aspx?artist=xavier-mellery
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110000259

Παρασκευή 20 Απριλίου 2012

Τραγούδια για την αγἀπη: Nat King Cole, Love και UB40, I can't help falling in love with you

  Δύο νοσταλγικά παλιά τραγούδια για την αγάπη μας προτείνει ο Πασχάλης. Αιτιολογεί την επιλογή του με το παρακάτω κειμενάκι:
 "Διάλεξα αυτά τα τραγούδια, γιατί θεώρησα ότι με εκφράζουν και με αγγίζουν. Επίσης τα τραγούδια αυτά έχουν μεγάλη συναισθηματική αξία για εμένα, γιατί πολύ κοντινά μου πρόσωπα μου τα έχουν αφιερώσει. Επίσης όταν τα ακούω, φτιάχνεται η διάθεσή μου". 
  Το πρώτο είναι το μελωδικό τζαζ τραγούδι L.O.V.E. (τα αρχικά της λέξης Love που σημαίνει αγάπη) που έγινε γνωστό από τη φωνή του Nat King Cole. 

Nat King Cole (1919-1965): Ένας από τους πιο διάσημους Αμερικανούς μουσικούς της τζαζ. 

Τίτλος τραγουδιού: L. O. V. E. 
Στίχοι:  Gabler Mil, Kaempfert Bert;
Πρώτη εκτέλεση: Nat King Cole
L is for the way you look at me
O is for the only one I see
V is very, very extraordinary
E is even more than anyone that you adore

And love is all that I can give to you
Love is more than just a game for two
Two in love can make it, take my heart and please don't break it
Love was made for me and you

L is for the way you look at me
O is for the only one I see
V is very, very extraordinary
E is even more than anyone that you adore

And love is all that I can give to you
Love is more than just a game for two
Two in love can make it, take my heart and please don't break it
Love was made for me and you

Love was made for me and you
Love was made for me and you

L είναι για τον τρόπο που με κοιτάς
O είναι για το μόνο που βλέπω
V είναι πολύπολύ εξαιρετικό
Ε είναι ακόμη περισσότερο από τον καθένα ότι σε λατρεύω

Και η αγάπη είναι το μόνο που μπορώ να σου δώσω 
Η αγάπη είναι κάτι περισσότερο από ένα παιχνίδι για δύο
Δύο στην αγάπη μπορούν να το κάνουνπάρε την καρδιά μου και σε παρακαλώ να μην τη σπάσεις
Η αγάπη έγινε για μένα και για σένα

L είναι για τον τρόπο που με κοιτάς
O είναι για το μόνο που βλέπω
V είναι πολύπολύ εξαιρετικό
Ε είναι ακόμη περισσότερο από τον καθένα ότι σε λατρεύω

Και η αγάπη είναι το μόνο που μπορώ να σου δώσω 
Η αγάπη είναι κάτι περισσότερο από ένα παιχνίδι για δύο
Δύο στην αγάπη μπορούν να το κάνουνπάρε την καρδιά μου και σε παρακαλώ να μην την σπάσεις
Η αγάπη έγινε για μένα και για σένα

Η αγάπη έγινε για μένα και για σένα
Η αγάπη έγινε για μένα και 
για σένα .




   To δεύτερο τραγούδι είναι ένα επίσης νοσταλγικό παλιό τραγούδι που πρωτοτραγουδήθηκε από τον Elvis Prisley  το 1961 στην ταινία Blue Hawaii. Από τότε το τραγούδι Can' t help falling in love γνώρισε πολλές επανεκτελέσεις και μουσικές διασκευές. Ο Πασχάλης μας προτείνει τη διασκευή από το Βρεττανικό ρέγγε συγκρότημα UB40 που το 1993 έκανε μ᾽αυτό το τραγούδι παγκόσμια επιτυχία. 

Το εξώφυλλο του δίσκου του Έλβις Πρίσλεϊ Blue Hawaii στο οποίο περιλαμβάνεται το τραγούδι  can't help falling in love with you.


To Βρεττανικό συγκρότημα UB40 συστάθηκε το 1978 στο Μπίρμινγχαμ της Αγγλίας. Δίνει συναυλίες μέχρι σήμερα.


Tίτλος: I can't help falling in love with you


Wise men say, only fools rush in.
But I can't help falling in love with you

As the river flows
Gently to the sea
Darling so we go
Some things were meant to be

Take my hand
Take my whole life too
Cause I can't help falling in love with you

As the river flows
Gently to the sea
Darling so we go
Some things were meant to be

Take my hand
Take my whole life too
Cause I can't help falling in love with you





Οι σοφοί άνθρωποι λένεμόνο οι ανόητοι ορμούν
Αλλά δεν μπορώ να βοηθήσω να σε ερωτευτώ

Όπως το ποτάμι ρέει
Απαλά στη θάλασσα
Αγάπη μου, έτσι να πάμε
Κάποια πράγματα ήταν γραφτό να συμβούν

Πάρε το χέρι μου
Πάρε και όλη τη ζωή μου
Γιατί δεν μπορώ να αντισταθώ στον έρωτά μου για σένα

Όπως το ποτάμι ρέει
Απαλά στη θάλασσα
Αγάπη μου, έτσι να πάμε
Κάποια πράγματα ήταν γραφτό να συμβούν

Πάρε το χέρι μου
Πάρε και όλη τη ζωή μου
Γιατί δεν μπορώ να αντισταθώ στον έρωτά μου για σένα.



 Ακούστε το τραγούδι στην πρώτη του εκτέλεση από τον Έλβις Πρίσλεϊ


...και ακούστε και τη διασκευή του από τους UB40



Πέμπτη 12 Απριλίου 2012

Τραγούδια για την αγάπη: Μ. Χατζιδάκις, Ένα Τριαντάφυλλο στο στήθος


Ένα Τριαντάφυλλο στο στήθος: ένα τραγούδι για το θεατρικό έργο του Τέννεσση Ουίλιαμς 

    Πραγματικά με αιφνιδίασε για την επιλογή του ο συνάδελφος μαθηματικός Γουναρόπουλος (στην εργασία της Α Λυκείου για τα τραγούδια της αγάπης, όπως διαπιστώνετε, έχουμε και συμμετοχή από συναδέλφους). Μας προτείνει ένα τρυφερό "ανοιξιάτικο" τραγούδι  σε μουσική και στίχους του Μάνου Χατζιδάκι. Οι στίχοι μεταφέρουν εικόνες από τη μελωδία της αγάπης σ' έναν ονειρικό κήπο με λουλούδια...
            Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε γράψει τη μουσική για την παράσταση του έργου του γνωστού Αμερικανού συγγραφέα Τέννεσση Ουίλιαμς Ένα τριαντάφυλλο στο στήθος που ανέβηκε από το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν το 1956.

Ο Κάρολος Κουν ίδρυσε το Θέατρο Τέχνης το 1942. Για την ιστορία του Θεάτρου Τέχνης, βλ. http://www.theatro-technis.gr/Home.aspx


Τίτλος τραγουδιού: Ένα τριαντάφυλλο στο στήθος
Στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Νανά Μούσχουρη


Άλλες ερμηνείες:
Αρλέτα,Έλλη Πασπαλά


Είχε σημάνει ο εσπερινός θυμάμαι
που γέμισε ο ουρανός πουλιά.
Καθώς στεκόσουν πλάι μου θυμάμαι
σε πήρα και σε σήκωσα ψηλά.

Κυλάν τα σύννεφα και τρέχει η φωνή μου
να την ακούσεις και να 'ρθεις.
Και μες στο κήπο αφήνω το κορμί μου
κρυμμένο στα λουλούδια να το βρεις.

Σ' αναζητώ κάθε πρωί στο περιβόλι.
Με τη δροσιά, με το νοτιά καίγομαι όλη.
Δυό τριαντάφυλλα μαζεύω στη ποδιά μου
που σαν έρθεις να μυρίζουν τα μαλλιά μου. (δις)

Για δες τη νύχτα πως ο κήπος μας δακρύζει
καθώς ο αγέρας το τραγούδι σου σφυρίζει.



Ο ίδιος προτείνει και το παρακάτω βίντεο για να το ακούσουμε με την εξαιρετική ερμηνεία της Έλλης Πασπαλά.



Εγώ όμως βρήκα και μία σπάνια εκτέλεση του τραγουδιού από το αρχείο της ΕΡΤ. Ο Χατζιδάκις στο πιάνο και ερμηνεύει η Νάνα Μούσχουρη που ήταν και η πρώτη ερμηνεύτρια του τραγουδιού.

Οι συντελεστές της ιστορικής θεατρικής παράστασης του Θεάτρου Τέχνης του Κ. Κουν ήταν:
συγγραφέας: Ουίλλιαμς Τέννεσση
Θεατρική περίοδος: 1956-1957
Μετάφραση : Πλωρίτης Μάριος
Σκηνοθεσία : Κουν Κάρολος
Σκηνικά : Στεφανέλλης Γιάννης
Μουσική : Χατζιδάκις Μάνος
Διανομή
Αγγελίδου Ν., Λαζάνης Γ., Σαββοπούλου Τ., Ζαβιτσιάνου Β., Μπάλλας Δ., Χρηστίδης Μ., Μπάκας Κ., Καββαδία Τ., Κωνσταντάρου Μ., Πανταζοπούλου Α., Βούλγαρη Μ., Μπιρμπίλης Ν.



Τετάρτη 11 Απριλίου 2012

Η καθημερινή ζωή στην αρχαία Αθήνα: εργασία στην ιστορία της Α Γυμνασίου

Σας παρουσιάζω την εξαιρετική εργασία της Φανής. Μας μεταφέρει στην αρχαία Αθήνα μέσα από την αφήγηση και την οπτική γωνία ενός Αθηναίου, του Εμπεδοκλή. Καλό ταξίδι, λοιπόν, στο φανταστικό κόσμο που έχει επινοήσει η Φανή, χωρίς όμως να ξεχνά τα ιστορικά στοιχεία...


ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ


Μια μέρα ενός

αρχαίου Αθηναίου



Τμήμα Α2

Μαθήτρια: Ξερακιά Φανή

Μια καινούρια μέρα ξημέρωσε στην Αθήνα! Το  πρώτο φως της αυγής ρόδισε τον αττικό ουρανό και η πόλη μετά την ηρεμία της νύχτας γεμίζει φωνές, χρώματα και ήχους.

Ο Εμπεδοκλής, μόλις φάνηκαν οι πρώτες ακτίνες του ήλιου, σηκώνεται από το κρεβάτι του ξεκούραστος και ευχαριστημένος, αφού ο θεός Ύπνος του ‘στειλε όμορφα όνειρα. Και σκέφτεται πως αυτή θα είναι άλλη μια δημιουργική μέρα για τον ίδιο και την πόλη του. Η Αθήνα είναι η πόλη των πόλεων και αισθάνεται περήφανος που γεννήθηκε Αθηναίος.

Με αυτές τις όμορφες σκέψεις στο μυαλό του πλένει το πρόσωπό του και τα χέρια του και παίρνει από τα χέρια του δούλου του τον πεντακάθαρο χιτώνα του. Τον φοράει και τον στερεώνει προσεχτικά στον ώμο με την πόρπη.

 Πάνω απ’ το χιτώνα φοράει το ιμάτιό του με τη βοήθεια του δούλου του. Το ιμάτιό του είναι σεμνό και αξιοπρεπές, αφού καλύπτει τα γόνατά του και φτάνει λίγο πιο πάνω από τους αστραγάλους.
Είναι η ώρα για το πρωινό του. Ο δούλος του φέρνει μερικά κομμάτια ψωμιά και κρασί. Βουτάει το ψωμί στο κρασί και απολαμβάνει τη γνωστή, αλλά αγαπημένη γεύση. Τρώει μερικά ξερά σύκα και αμύγδαλα και πίνει τον κυκεώνα που ετοίμασε ο δούλος του.
Φοράει τα δερμάτινα, μαλακά σανδάλια του και συμπληρώνει την εμφάνισή του φορώντας το χρυσό δαχτυλίδι του, που στόλιζε όμορφα το χέρι του, αλλά ήταν και η σφραγίδα του.
Παίρνει το ραβδί του και ευχαριστημένος από την κομψή του εμφάνιση βγαίνει από το σπίτι, ακολουθούμενος από τον δούλο του.
Περπατάει με βήμα σταθερό, χωρίς να βιάζεται. Δεν κοιτάζει γύρω του, το βλέμμα του είναι μπροστά, και το πρόσωπό του σοβαρό, αλλά όχι λυπημένο. Ο τρόπος που περπατάει κανείς δείχνει την καλή ανατροφή του και ο Εμπεδοκλής προσέχει πολύ τα θέματα συμπεριφοράς.
Περνάει μπροστά από τις κιονοστοιχίες που στολίζονται με τα αγάλματα όλων των επιφανών αντρών της πόλης και μαζί με τα υπόλοιπα θαυμάζει και το δικό του άγαλμα. Έγινε εις ανάμνηση της νίκης που πέτυχε η θεατρική παράσταση που είχε αναλάβει τη χορηγία της, στα «Μεγάλα Διονύσια».
Βαδίζει προς την αγορά. Οι φωνές και οι μυρωδιές της αγοράς τον καλούν, αλλά στέκεται για λίγο και θαυμάζει τα δημόσια κτήρια που υπάρχουν γύρω από την αγορά. Η Βουλή, τα δικαστήρια, τα σύμβολα της αθηναϊκής δημοκρατίας. Και οι ναοί! Τι υπέροχα δημιουργήματα!
Σηκώνει το βλέμμα του ψηλά και θαυμάζει τον Παρθενώνα. Στο πρωινό φως του ήλιου λάμπει και η ψυχή του γεμίζει με περηφάνια. Η Αθήνα είναι το κέντρο του κόσμου!
Θέλει να μοιραστεί τις σκέψεις του με τους φίλους και ξέρει πού θα τους βρει. Μετά τα ψώνια θα συναντηθούν στο «κουρείο».
Από τα μικρομάγαζα και τα μαγειρεία των πραματευτάδων σκορπάει στον πρωινό αέρα το άρωμα των ώριμων φρούτων, η οσμή του θυμιάματος, η μυρωδιά από τα δέρματα, το κρασί. Το πλήθος κινείται γύρω του κι ο θόρυβος είναι εκκωφαντικός. Ανάμεσα στο πλήθος βλέπει και τους αγορανόμους που παρακολουθούν τους εμπόρους για να τηρούνται οι διατάξεις των νόμων.
Τα προϊόντα που χρειάζεται ξέρει πού θα τα βρει γιατί ο χώρος της αγοράς είναι τακτοποιημένος και έχει σχέδιο. Υπάρχουν ειδικοί χώροι για κάθε προϊόν. Και υπάρχουν άφθονα προϊόντα από τη γη της Αττικής και τη θάλασσά της.



Δε βιάζεται όμως γιατί του αρέσει να παρατηρεί το πλήθος, πάντα βέβαια διακριτικά.
Δίπλα του ένα πλήθος πλούσιων νέων έχει συγκεντρωθεί γύρω από ένα ανάπηρο, πελάτη του ρήτορα Λυσία, που το κράτος του πληρώνει σύνταξη και διασκεδάζουν με τα αστεία του. Ένας χωριάτης κουβαλάει στην πλάτη ένα σακί, μέσα από το οποίο ακούγονται τα γουρουνάκια που γρυλίζουν. 


Ένα παιδί περνάει δίπλα του κρατώντας ένα κουνέλι!
 Πιο κάτω οι θαυματοποιοί και οι ταχυδακτυλουργοί συναγωνίζονται τους δαμαστές φιδιών. Κάποιοι μάγειροι φορτώνουν κουνέλια και καλάθια με σταφύλια.


Οι φωνές των πραματευτάδων που διαλαλούν τα εμπορεύματά τους γεμίζουν τον αέρα: « άιντε στο ξίδι», «αγοράστε λάδι», «ξεχάσατε να πάρετε κάρδαμο», «νέε μου ορκίζομαι πώς η αγαπημένη σου στολισμένη με το στεφανάκια αυτό θα γίνει ακόμα ομορφότερη!», «κρέας ψητό, μισός οβολός το κομμάτι».

Είναι ώρα όμως για τα ψώνια. Περνώντας από τους εμπόρους ψωνίζει όλα  όσα του χρειάζονται για το γεύμα και το βραδινό συμπόσιο και τα παραδίδει στο δούλο του. Τέλος κατευθύνεται προς τον ιχθυοπώλη.



Εκεί οι διαφωνίες για τις τιμές είναι πολλές. Οι τιμές που ζητούν είναι υπερβολικές, αν καταφέρουν να κρατήσουν τα ψάρια φρέσκα. Αλλά οι προνοητικοί αγορανόμοι δεν τους επιτρέπουν να τα βρέξουν με νερό. Έτσι αναγκάζονται να πουλήσουν χαμηλότερα από το φόβο μην τους χαλάσουν τα ψάρια.
Ο Εμπεδοκλής όμως περίμενε το χτύπημα της καμπάνας. Ήταν το σήμα πως στην αγορά έφτασε κάρο με φρέσκα ψάρια. Και για τους καλεσμένους του ήθελε το καλύτερο.
Όταν τα ψώνια είχαν πια τελειώσει κι ο δούλος πήρε το δρόμο για το σπίτι ήρθε η αγαπημένη εκείνη ώρα που θα συναντούσε τους φίλους του στο κουρείο.
Χαιρέτησε τους φίλους του με το καθιερωμένο κούνημα του χεριού και ακούστηκαν ευχές από όλους: «Χαίρε!», «Υγίαινε!», «Τα ωφέλιμα εργάζου!», «Εργάζου και ευτύχει!».
Αφού χόρτασε συζήτησε για την πολιτική και σχολίασε τα τελευταία νέα, ζήτησε από τον κουρέα να του αλείψει τα μαλλιά με λάδι και αρωματικές ουσίες για να μεγαλώσουν πιο γρήγορα.

Πήρε στη συνέχεια το δρόμο για το σπίτι 
του. Εκεί έφαγε με την γυναίκα του στην εσωτερική αυλή γιατί ο καιρός ήταν ιδιαίτερα καλός.  Ο Εμπεδοκλής ήταν μισοξαπλωμένος στο ανάκλιντρο και η γυναίκα του στο σκαμνί της απόλαυσαν ένα νόστιμο γεύμα. Στην αρχή έφαγαν πουλερικά και στη συνέχεια χορταρικά με μια σάλτσα φτιαγμένη από λάδι, ξίδι και μέλι.  Για επιδόρπιο σερβιρίστηκαν νωπούς και ξηρούς καρπούς, γλυκές και αρμυρές πίτες, που ήταν το καύχημα της Αττικής.  Μετά το φαγητό απόλαυσαν το κρασί στην αγαπημένη του αναλογία: δυο μέρη νερό, ένα μέρος κρασί. 

Αποσύρεται στη συνέχεια στη βιβλιοθήκη του και βγάζει μέσα από το μεταλλικό σωλήνα το χειρόγραφο με τα έπη του Ομήρου και διαβάζει. Το διάβασμα ξεκουράζει το σώμα του και ηρεμεί το πνεύμα του.
Αφού ξεκουράστηκε ο Εμπεδοκλής κατευθύνεται στο Λύκειο, το ένα από τα τρία μεγάλα δημόσια γυμναστήρια.
Περνώντας από τους σκιερούς διαδρόμους και τις στοές βλέπει γύρω του τους συμπολίτες του να περπατούν στους ειδικά διαμορφωμένους διαδρόμους, γύρω από το χώρο των ασκήσεων, και τους ρήτορες πιο μέσα στις ημικυκλικές αίθουσες να συζητούν. Κάποιοι μεγαλύτεροι στην ηλικία εξιστορούσαν τα αθλητικά κατορθώματα των νεανικών τους χρόνων.
Βαδίζοντας προς το λουτρό πέρασε έξω από την αίθουσα όπου οι αθλητές άλειφαν το σώμα τους με λάδι και στη διπλανή είδε άλλους να πασπαλίζουν το σώμα τους με άμμο για να μπορούν εύκολα να πιάνονται στην πάλη.



Στο λουτρό, ένα λιτό δωμάτιο με ένα καζάνι για το νερό και αρκετά αγγεία, αλείφει σ’ όλο το σώμα του ελαιόλαδο ανακατεμένο με αρωματικές ουσίες, έπειτα ξύνει το σώμα του με τη στρεγγίδα και τέλος ξεπλένεται με νερό. Ντύνεται στη συνέχεια και πριν φύγει για το σπίτι του σκέφτεται να καθυστερήσει λίγο αν κάποια ενδιαφέρουσα συζήτηση τραβήξει την προσοχή του.

Φτάνοντας στο σπίτι όλα ήταν έτοιμα για τα συμπόσιο. Τραπέζια, λεκάνες, μαξιλάρια, στεφάνια, τάπητες, ψωμιά αρώματα, γυναίκες, ζαχαρωτά, πίτες, κουλούρια, κουλούρια, χορεύτριες.
Ο Εμπεδοκλής ήταν λάτρης του κλασικού ιδανικού και έδινε ιδιαίτερη σημασία όχι στην ποσότητα του φαγητού, αλλά στον τρόπο παρουσίασης και προσφοράς.
Οι καλεσμένοι έφτασαν σιγά και μόλις μπαίνουν στο σπίτι οι δούλοι τους βγάζουν τα υποδήματα, τους πλένουν και τους αρωματίζουν τα πόδια. Ο Εμπεδοκλής ως σωστός οικοδεσπότης τους συνοδεύει στα δωμάτια του σπιτιού όπου περιηγούνται και δέχεται πολλούς επαίνους για την καλαισθησία του.
Στη συνέχεια οδηγούνται στην τραπεζαρία και ξαπλώνουν στα ανάκλιντρα ακουμπώντας τον αριστερό τους αγκώνα σε μαξιλάρι, έτσι που το στήθος τους να είναι ανασηκωμένο.


Όταν τακτοποιούνται όλοι οι δούλοι φέρνουν νερό για να πλύνουν τα χέρια τους. Στη συνέχεια τοποθετούν χαμηλά τραπεζάκια με φαγητά. Έχουν  χέλια σχεδόν σκεπασμένα με αλάτι, ένα μεγάλο στομάχι ψαριού, παχιές σουπιές και χταπόδια.
Οι δούλοι φέρνουν ξανά νερό κι αφού όλοι πλένουν τα χέρια τους παίρνουν τα αποφάγια και φέρνουν καινούρια τραπέζια με επιδόρπια και κρασί, το γάλα της Αφροδίτης.

Ο Εμπεδοκλής δίνει το σύνθημα και ξεκινά το τραγούδι με τη συνοδεία του αυλού. Εύχεται στους καλεσμένους του «υγίαινε» και παρακολουθεί τις χορεύτριες με φανερή ικανοποίηση.
Και φτάνει η ώρα των αινιγμάτων. « Αν δε μου πεις τίποτε, λες το όνομά μου, μα ναν προφέρεις το όνομά μου, τι θαύμα! Τότε δε θα με μαντέψεις», προκαλεί τους καλεσμένους του ο Εμπεδοκλής, μα πολύ εύκολα ο Αλκιβιάδης μαντεύει πως είναι η σιωπή.
Το συμπόσιο συνεχίζεται με πολύ συζήτηση και πριν φύγουν οι καλεσμένοι παίζουν τον κότταβο.
Με τα υπολείμματα του κρασιού στο ποτήρι προσπαθούν να πετύχουν έναν προκαθορισμένο στόχο, λέγον από μέσα του ο όνομα της αγαπημένης του. Όποιος το καταφέρνει είναι σίγουρος για την ανταπόκρισή της.


Ο Εμπεδοκλής είναι πολύ ευχαριστημένος με τη βραδιά που προσέφερε στους καλεσμένους του.
Όταν εκείνοι αποχωρούν πάει για ύπνο μετά από μια μέρα πολύ ενδιαφέρουσα και εύχεται να είναι το ίδιο απολαυστική και η επόμενη!