Κείμενα μαθητών: Ιστορίες για ολοκληρωτικά καθεστώτα

Με αφορμή το μονόπρακτο  Ο σπιούνος από το έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ Τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ (περιλαμβάνει 24 μονόπρακτα-σκηνές με επεισόδια από την καθημερινότητα της Ναζιστικής Γερμανίας) που μελετήσαμε με το Γ1 Λυκείου στο μάθημα της Λογοτεχνίας Γενικής Παιδείας, ζήτησα από τις μαθήτριες και τους μαθητές μου να γράψουν στην τάξη μία σύντομη ιστορία πρωτοπρόσωπης αφήγησης με θέμα Μία ημέρα σε μια χώρα με ολοκληρωτικό-διδακτορικό καθεστώς.

   

Σας παρουσιάζω την ιστορία που επινόησε η μαθήτρια του Γ1 Λυκείου Ελευθερία Κυριακοπούλου. Ακούμε τη "φωνή" της ευαίσθητης και τρυφερής ηρωίδας, της Ελευθερίας, που ζει σε μια χώρα που στερείται ελευθερίας.

Μια ημέρα σ´ ένα ολοκληρωτικό καθεστώς.

   6.00 π.μ.: Ο γνωστός ήχος αντηχεί στο δωμάτιο. Σκοπός του; Να με ξυπνήσει. Απέτυχε. Άλλοτε ο ήχος θα με νανούριζε. Θα έβαζα το ξυπνητήρι να χτυπήσει μετά από δέκα λεπτά, έτσι ώστε να απολαύσω αυτό το χουχούλιασμα και να αισθανθώ τη γλύκα από το «κλέψιμο» του χρόνου. Τώρα έχω ξυπνήσει και κοιτώ τον απέναντι αδειανό τοίχο. Εκεί όπου κάποτε βρίσκονταν οι αφίσες, οι γραμμένοι στίχοι και τα πολύχρωμα φωσφορούχα αστέρια. Θυμάμαι πως το φεγγάρι, όταν έκλεινα το φως, φώτιζε το τοίχο και το μειδίαμά του στρεφόταν προς τον ήλιο απέναντί του...

6.18 π.μ.: Η ώρα να σηκωθείς στο αδειανό δωμάτιο. Αυτά τα τρία λεπτά καθυστέρησης μπορεί να σου προκαλέσουν μεγάλο πρόβλημα. Θα σηκωθείς. Όμως, αναρωτιέσαι. Το ξυπνητήρι έχει ένα λόγο να λειτουργεί. Εγώ, γιατί να σηκωθώ; Ποιος είναι ο σκοπός μου;

Edw. Burne Jones, Νύχτα. 1870. Ιδιωτική Συλλογή.

6.19 π.μ: Ελευθερία, αργείς. Ελευθερία; Πού πας μ᾽αυτό το όνομα; Πώς δεν εμφανίστηκε ακόμα στην πόρτα σου ένας κύριος με μαύρη στολή να σ´αναγκάσει ν´αλλάξεις όνομα; Θεώρησε, λοιπόν, τον εαυτό σου τυχερό και μη λυπάσαι που άδειασες το δωμάτιό σου, που το έκανε να μοιάζει με κελί, επειδή αυτοί έτσι ορίζουν. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που το  «Κράτος» ανέλαβε δράση. Η κυβέρνηση έπεσε, πολλοί αριστεροί «περιορίστηκαν», ενώ τα ακροδεξιά κόμματα έδωσαν τον «εθνικό» αέρα που έλειπε. Όταν το πρωτοακούσαμε, χαρήκαμε. Νομίσαμε ότι επιτέλους είχε βρεθεί το «σωσίβιο» που θα μας γλύτωνε από την αδικία, την αισχροκέρδεια, την αναξιοπρέπεια.  Μία ομάδα πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομολόγων, επιχειρηματιών αλλά και πληροφορικών ανέλαβαν να μας βάλουν στο σωστό δρόμο που οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν είχαν κατορθώσει. Αν ο σωστός δρόμος θεωρείται η κατάπνιξη της ψυχαγωγίας, της διασκέδασης και των προσωπικών ενδιαφερόντων...Αν ο σωστός δρόμος είναι ένα πρόγραμμα που κάθε πολίτης οφείλει να ακολουθεί, αλλιώς θα «περιορισθεί».

... «Περιορισμός» και περιορισμός. «Kράτος» και κράτος. Και τώρα σίγουρα το κράτος μας έγινε «Kράτος». Κάθε ιδέα για δημοκρατία, ελευθερία, δικαιοσύνη έχει απανθρακωθεί μαζί με τα βιβλία που μιλούν για αυτές. Πλέον οι λέξεις έχουν αποκτήσει άλλο νόημα. Η δύναμη της γλώσσας χάθηκε μπροστά στο σθένος του φασισμού.

Το βραχιολάκι στο χέρι μου αρχίζει να χτυπά. Ο πληροφορικός μου έλεγχος μου υπενθυμίζει ότι χρονοτριβώ. Φορώ την άχρωμη στολή μου, τα μαλλιά μαζεμένα, η τσάντα έτοιμη και ξεκλειδώνω την πόρτα. Απάθεια; Σβελτάδα; Όλο και περισσότερο συνειδητοποιώ πως η ζωή περνά από μπροστά μου και εγώ απλά την κοιτώ. Πώς ξεκίνησα με όνειρα να γίνω ψυχολόγος, να βοηθώ τους ανθρώπους; Πώς τα όνειρά μου μετατράπηκαν σε εφιάλτες;

...H ουρά των φοιτητών στην είσοδο της πανεπιστημιακής αίθουσας είναι ήδη μεγάλη. Αυτά τα τρία καταραμένα λεπτά καθυστέρησης. Πάλι μπορεί να μείνω έξω και ήδη μετράω δύο ποινές. Στις πέντε η αποβολή από το Πανεπιστήμιο είναι δεδομένη. Λίγα μέτρα μπροστά μου, ένας συμφοιτητής μου πέφτει ακινητοποιημένος στο πάτωμα. Το βραχιολάκι του έριξε ρεύμα, επειδή τόλμησε να μιλήσει στο διάδρομο. Στους διαδρόμους πρέπει να επικρατεί «νεκρική» σιγή. Όντως, νεκρική σιγή.  Δύο «προστάτες» τον μεταφέρουν μακριά μας. Μία θέση πιο κοντά στο να μπω στην αίθουσα. Θέε μου, τι σκέφτομαι; Αυτός ο άνθρωπος μπορεί να τιμωρηθεί και εγώ σκέφτομαι το δικό μου όφελος.

...Τελικά κατάφερα να μπω. Το βραχιολάκι μου πρασίνισε μπροστά στο μηχάνημα ελέγχου. Είσαι επιτυχημένος αμνός! Συγχαρητήρια! Στην αίθουσα μας περιμένει ο ιδρωμένος καθηγητής. Νοσταλγώ τη ζεστή καλημέρα του παλιού μου καθηγητή. Άνθρωπος που γοήτευε με το λόγο του, ενέπνεε τους φοιτητές του. Όμως, «περιορίστηκε». Ένα φερέφωνο του καθεστώτος τον αντικατέστησε, για να μας διδάξει την καθοδηγούμενη ψυχολογία. Ο ιδρώτας που ρίχνει δεν είναι για να μας διδάξει, είναι για να μας ελέγχει και να μας ρουφιανεύει στο διοικητή του Πανεπιστημίου (Πρύτανης δεν υπάρχει πια).

Το μάθημα ξεκινά με το άκουσμα του εθνικού μας ύμνου. Να κάτι που θυμίζει τα παλιά. Οι στίχοι του Σολωμού παραμένουν ίδιοι. Τώρα όλο και περισσότερο νιώθω τη σημασία των στίχων του. Μόνο που το Κράτος ξεχνά την πραγματική τους σημασία. Νοιάζεται μόνο για την «καθαρή ελληνικότητα».

Τι να την κάνεις, όμως, μια τέτοια «ελληνικότητα» σε μια κοινωνία που αισθάνεσαι ότι έχεις χάσει την ψυχή σου, το σκοπό σου;

Eλευθερία Κυριακοπούλου