Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης



Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης πρωτολειτούργησε το 1934-35 με πρώτο Επόπτη του Σχολείου τον μεγάλο Έλληνα παιδαγωγό Αλέξανδρο Δελμούζο και Διευθυντή του τον επίσης σπουδαίο Έλληνα επιστήμονα Βασίλειο Τατάκη. Από τότε πέρασαν και άφησαν ανεξίτηλο το πέρασμά τους μεγάλοι δάσκαλοι και πνευματικοί άνθρωποι. Ο Γιώργος Θέμελης, ο Ιωάννης Ξηροτύρης, ο Πολύκλειτος Ρέγκος, ο Σαράντος Παυλέας, ο Κωνσταντίνος Μπότσογλου, ο Νίκος Παραλής είναι μόνο μερικές περιπτώσεις σημαντικών πνευματικών ανθρώπων.
Το Πειραματικό Σχολείο είχε την τύχη να στεγαστεί σε οίκημα που σχεδιάστηκε με τη φροντίδα και την αισθητική του μεγάλου αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, οίκημα που ακόμη και σήμερα αποτελεί κόσμημα για την Πόλη μας.
Σήμερα το Πειραματικό Σχολείο, όντας πλέον και Πρότυπο, αναζητεί έναν νέο δρόμο που αποτελεί όμως συνέχεια της σπουδαίας του παράδοσης.

Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2012

Μινωικός Πολιτισμός

  Μινωικός πολιτισμός: ένας από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της Ευρώπης

   Στην 3η και 2η χιλιετία π.Χ., την εποχή του χαλκού, αναπτύχθηκε στο νησί Κρήτη ένας πολιτισμός που έφθασε σε υψηλό επίπεδο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Ο πολιτισμός αυτός είναι γνωστός με το όνομα μινωικός πολιτισμός, από το όνομα του μυθικού βασιλιά της Κνωσού, του Μίνωα. Ο σημαντικότερος οικισμός της αρχαίας Κρήτης ήταν η Κνωσός. Στις αρχές του 20ού αιώνα (από το 1900 έως το 1935) ο Βρετανός αρχαιολόγος Άρθουρ Έβανς κάνει ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού στην Κρήτη και φέρει στο φως πολλά ευρήματα. Ο Έβανς ήταν αυτός που καθιέρωσε την ονομασία μινωικός πολιτισμός.
 Οι Μινωίτες δούλευαν με δεξιοτεχνία το χαλκό, το χρυσάφι και το ασήμι. Έχουν διασωθεί πολλά αντικείμενα μεταλλοτεχνίας, ειδώλια, σφραγίδες, τοιχογραφίες των ανακτόρων, κεραμεικά, χρυσά κοσμήματα, τελετουργικά αγγεία από αλάβαστρο και πολύτιμες πέτρες, που μας δείχνουν πόσο αναπτυγμένος ήταν ο πολιτισμός της Κρήτης.

Ο Έβανς εξετάζει ένα πιθάρι στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού.

  Οι δραστηριότητες και ασχολίες των Μινωιτών ήταν η γεωργία, η κτηνοτροφία, το εμπόριο και η ναυτιλία. Οι Μινωίτες είχαν επικοινωνία με άλλες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, όπως οι Κυκλάδες, η Κύπρος και η Αίγυπτος με τις οποίες εμπορεύονται διάφορα προϊόντα. Εξαιτίας του εμπορίου, κἀποιοι μινωικοί οικισμοί αρχίζουν να αναπτύσσονται περισσότερο από άλλους και να αποκτούν πλούτο.
  Γύρω στα 2000 π.Χ. συμβαίνει μια μεγάλη αλλαγή στην ιστορία του μινωικού πολιτισμού: η εμφάνιση των πρώτων ανακτόρων. Γύρω τους αναπτύσσονται μεγάλοι οικισμοί που μπορούν να χαρακτηριστούν πόλεις. Τα σημαντικότερα ανάκτορα είναι τέσσερα και βρίσκονται στην Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια και τη Ζάκρο.

Χάρτης με τα κυριότερα κέντρα του Μινωικού πολιτισμού

   Περίπου στα 1700 τα πρώτα ανάκτορα καταστρέφονται από σεισμό αλλά ξαναχτίζονται πιο επιβλητικά. Η περίοδος των νέων ανακτόρων, 1700-1400 π.Χ., είναι η περίοδος της μεγαλύτερης ακμής του μινωικού πολιτισμού. Οι Μινωίτες κυριαρχούν με τα πλοία τους στο Αιγαίο όπου ιδρύουν αποικίες στα Κύθηρα και τη Ρόδο, ενώ έχουν στενές σχέσεις με την ηπειρωτική Ελλάδα, επηρεάζοντας το μυκηναϊκό πολιτισμό. Η εμπορική δραστηριότητα και οι συναλλαγές των Μινωιτών φθάνουν μέχρι την Κύπρο, τα παράλια της Ασίας και την Αίγυπτο. Μινωίτες έμποροι και ναυτικοί απεικονίζονται σε αιγυπτιακούς τάφους να προσφέρουν προϊόντα σε Αιγύπτιους αξιωματούχους.




-Στη μινωική Κρήτη τα ανάκτορα ήταν τα διοικητικά, οικονομικά, θρησκευτικά και καλλιτεχνικά κέντρα της περιοχής.
-Το πολιτικό, διοικητικό και οικονομικό σύστημα της μινωικής Κρήτης ήταν συγκεντρωτικό με κέντρο τα ανάκτορα.
-Τα ανάκτορα έμοιαζαν με μικρές πολιτείες. Ήταν κτισμένα γύρω από μία ορθογώνια κεντρική αυλή και είχαν πολλές πτέρυγες, δωμάτια και διάφορους αποθηκευτικούς χώρους.
-Το ανάκτορο της Κνωσού ήταν δαιδαλώδες και έμοιαζε σαν λαβύρινθος. Είχε 1500 δωμάτια και ήταν πολυώροφο. Θεωρούν ότι αρχιτέκτονάς του ήταν ο μυθικός Δαίδαλος.
-Στο ανάκτορο ζούσαν: o βασιλιάς με την οικογένειά του, μεγάλος αριθμός υπηρετών και αποθηκάριοι, οι ιερείς, τεχνίτες και καλλιτέχνες.




Γραφική αναπαράσταση του ανακτόρου της Κνωσού.


 Γύρω στα 1700 π.Χ. η ανάπτυξη του εμπορίου και η περίπλοκη κοινωνική και διοικητική οργάνωση οδήγησαν στη χρήση ενός συστήματος γραφής. Αρχικά η γραφή έμοιαζε με τα ιερογλυφικά. Για τη χρήση της γραφής από τους Μινωίτες γνωρίζουμε από ένα σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα, το δίσκο της Φαιστού. Στο δίσκο της Φαιστού έχει χαραχθεί ένα κείμενο σε ιερογλυφική γραφή που δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Θεωρούν ότι το κείμενο του δίσκου της Φαιστού είναι ύμνος σε κάποια θεότητα.  
 Αργότερα άρχισαν να χρησιμοποιούν ένα νέο σύστημα γραφής, τη Γραμμική Α, η οποία ήταν συλλαβική. Κάθε σημείο αντιστοιχούσε σε μία συλλαβή. Η γραφή αυτή δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Αποτέλεσε πρότυπο για τη μυκηναϊκή γραφή. Ίχνη της Γραμμικής Α έχουν διασωθεί σε αγγεία και σε πινακίδες απογραφής εμπορευμάτων.
  Στα 1450 π.Χ. τα μινωικά ανάκτορα, εκτός της Κνωσού, καταστρέφονται πιθανόν από σεισμό. Στη συνέχεια η δύναμη των Μινωιτών εξασθενεί και οι Μυκηναίοι κυριαρχούν στην Κρήτη. Η Κρήτη γίνεται ένα από τα κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου.
Ο πήλινος δίσκος της Φαιστού. Περίπου τον 17ο αιώνα π.Χ. Βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου. Πολλοί αρχαιολόγοι ονειρεύτηκαν να αποκρυπτογραφήσουν τη γραφή του.

Άποψη του ανακτόρου της Κνωσού. Στο βάθος διακρίνονται τοιχογραφίες.


Η θρησκεία των Μινωιτών

 Η μόνη μας πηγή πληροφοριών για τη θρησκεία των Μινωιτών είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα, γιατί οι γραφές των Μινωιτών δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί.
 Οι Μινωίτες πίστευαν κυρίως σε γυναικείες θεότητες. Έχουν βρεθεί ειδώλια που απεικονίζουν μία θεότητα που κρατά στα χέρια της δύο φίδια. Για αυτό, την ονομάζουν θεά των όφεων. 

"H θεά των όφεων". Ειδώλιο που απεικονίζει γυναικεία θεότητα να κρατά δύο φίδια. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ειδώλια που απεικονίζουν γυναικείες θεότητες και ταύρους. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

 Οι θεότητες είχαν σχέση με τη φύση, τη βλάστηση και τη διαδοχή των εποχών, την άνθηση και το μαρασμό, το θάνατο και την ανάσταση.
  Στην Κρήτη δεν υπήρχαν μεγάλοι ναοί. Λάτρευαν τους θεούς σε μικρά ανακτορικά ή οικιακά ιερά. Συχνά η λατρεία πραγματοποιείται σε σπηλιές, όπως στο Δικταίο Άντρο.
 Το ιερό δέντρο της μινωικής θρησκείας ήταν η ελιά. Από τα ζώα σημαντικό ρόλο στη μινωική θρησκεία είχε ο ταύρος.
 Οι θρησκευτικές τελετές των Μινωιτών περιλάμβαναν χορούς και αγώνες. Μία ιερή τελετουργία με κέντρο τον ταύρο ήταν τα ταυροκαθάψια. Έχει διασωθεί στο ανάκτορο της Κνωσού μία τοιχογραφία που απεικονίζει τα ταυροκαθάψια. 

Ταυροκαθάψια. Τοιχογραφία. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Το ιερατείο το αποτελούσαν κυρίως γυναίκες. Υπήρχαν όμως και άνδρες ιερείς.

Ο "πρίγκιπας με τα κρίνα": λεπτομέρεια από τοιχογραφία της Κνωσού που απεικονίζει πομπή. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Τμήμα τοιχογραφίας που απεικονίζει χορεύτρια. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Η Μινωική τέχνη

 Η μινωική τέχνη έχει πρωτοτυπία και φαντασία, κίνηση, ζωντάνια και χάρη. Έχουν διασωθεί αγγεία από πηλό ή πέτρα, ειδώλια, κοσμήματα και τοιχογραφίες.
 Από τα ευρήματα συμπεραίνουμε ότι οι Μινωίτες έδειχναν προτίμηση στην απεικόνιση της φύσης.
 Οι περισσότερες τοιχογραφίες έχουν διασωθεί στο ανάκτορο της Κνωσού. Παριστάνουν θρησκευτικές πομπές και τελετουργίες, ειδυλλιακά τοπία από τη φύση, βλάστηση και ζώα, θέματα από τον κόσμο της θάλασσας. Η μινωική τέχνη επηρέασε τους Κυκλαδίτες και τους Μυκηναίους.

Η αίθουσα του θρόνου στο ανάκτορο της Κνωσού. Τα θέματα της τοιχογραφίας προέρχονται από τον κόσμο της φύσης.

 Η τοιχογραφία των Δελφινιών στο δωμάτιο της βασίλισσας στο ανάκτορο της Κνωσού. Ο κόσμος της θάλασσας απεικονίζεται συχνά από τους Μινωίτες.



  Οι Μινωίτες ανέπτυξαν την κεραμική. Κατασκεύαζαν με τον τροχό πήλινα κομψά αγγεία που είχαν διάφορα σχήματα και πρωτότυπη διακόσμηση.
 Τα ωραιότερα αγγεία από τη Μινωική Κρήτη είναι τα καμαραϊκά αγγεία. Τους δόθηκε αυτή η ονομασία από το σπήλαιο των Καμαρών, όπου πρωτοβρέθηκαν. Ήταν διακοσμημένα με πολύπλοκα καμπυλόγραμμα σχέδια. Κατασκευάζονταν στα εργαστήρια των ανακτόρων της Κνωσού και της Φαιστού. Εξάγονταν σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο και την Αίγυπτο. 
 Κατασκεύαζαν, επίσης, μεγάλα αγγεία με μορφή κεφαλής ζώου, συνήθως του ιερού ζώου, του μινωικού ταύρου. Τα αγγεία αυτά ονομάζονται ρυτά και τα χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές. 
 Έχουν διασωθεί ακόμα πήλινα ειδώλια που απεικονίζουν κυρίως γυμνόστηθες γυναίκες. Λιγότερα είναι τα αγγεία που απεικονίζουν άνδρες και ζώα.
 Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι έχουν διασωθεί και κοσμήματα από χρυσό και ασήμι, σφραγίδες από ελεφαντοστό και από ημιπολύτιμους λίθους.

Άποψη από το ανάκτορο της Κνωσού.


Πιθάρια στο ανάκτορο της Κνωσού.

Ρυτό που απεικονίζει κεφάλι ταύρου. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Ένα υπέροχο ρυτό αγγείο από τη Ζάκρο. Σμιλεμένο σε κρύσταλλο. Εξαιρετικό δείγμα της κομψότητας της μινωικής τέχνης. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ένα ακόμα κυλινδρικού σχήματος ρυτό. 


Καμαραϊκό αγγείο με ολόγλυφες παραστάσεις λουλουδιών. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Χρυσό μενταγιόν που απεικονίζει μέλισσες. Εξαιρετικό δείγμα της μινωικής μεταλλοτεχνίας. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Χρυσό δαχτυλίδι. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)