Στην αρχαία ελληνική κουζίνα: διδάσκοντας, μαγειρεύοντας και τρώγοντας μία αρχαία ελληνική συνταγή

Ώνια και Εστία στην Ελληνιστική Θεσσαλονίκη: μία διαθεματική δραστηριότητα του Α1 Γυμνασίου του Σχολείου μας στα μαθήματα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και της Ιστορίας

  Μετά από τον πολιτιστικό μας περίπατο με τις μαθήτριες και τους μαθητές του Α1 Γυμνασίου στην Ελληνιστική Αγορά της Θεσσαλονίκης (βλ. http://piramatikoneiroland.blogspot.com/search/label/Α%20Γυμνασίου-διαθεματική%20δραστηριότητα) συνεχίσαμε στο σχολείο τη διαθεματική δραστηριότητα στα μαθήματα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και της Ιστορίας.

   Στο μάθημα της ιστορίας μάθαμε για τα αρχαία οικιακά σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες στην καθημερινότητά τους και στο μάθημα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας προσεγγίσαμε το κείμενο μίας ελληνιστικής συνταγής για τηγανίτες που διασώζει ο Γαληνός. Στη συνέχεια η δραστηριότητα ολοκληρώθηκε με την παρασκευή των τηγανιτών σύμφωνα με τη συνταγή, ενώ παράλληλα οι μαθήτριες και οι μαθητές δραματοποίησαν διαλόγους στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Η εκτέλεση της συνταγής και οι δραματοποιήσεις έγιναν στην κουζίνα του σπιτιού που βρίσκεται στην αυλή του σχολείου μας όπου παλιά έμενε ο επιστάτης με την οικογένειά του. 

   Η συνταγή του Γαληνού προέρχεται από το έργο του Περί τῶν ἐν ταῖς τροφαῖς δυνάμεων, το οποίο έχει ως θέμα τις δυνάμεις των τροφών. Ο Γαληνός, ο μεγαλύτερος γιατρός της αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη, γεννήθηκε στην Πέργαμο το 129 μ.Χ. Στο πλούσιο έργο του αντιμετωπίζει το ανθρώπινο σώμα ως ενιαίο σύνολο που στην υγιή του κατάσταση το χαρακτηρίζει η απόλυτη ισορροπία και το μέτρο. 

Η συνταγή

   

   Οἱ μὲν οὖν ταγηνῖται παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς ὀνομαζόμενοι, παρ’ ἠμῖν δὲ τοῖς κατὰ τὴν Ἀσίαν Ἕλλησι τηγανῖται, σκευάζονται δι’ ἐλαίου μόνου. Βάλλεται δὲ τὸ μὲν ἔλαιον εἰς τάγηνον ἐπικείμενον ἀκάπνῳ πυρί, καταχεῖται δ’ αὐτῷ θερμανθέντι τὸ τῶν πυρῶν ἄλευρον ὕδατι δεδευμένον πολλῷ. [...] Τηνικαῦτα δ’ ἤδη καὶ στρέφουσιν οἱ σκευάζοντες αὐτὸ, τὴν μὲν ἄνωθεν ἐπιφάνειαν ἐργαζόμενοι κάτωθεν, ὡς ὁμιλεῖν τῷ ταγήνῳ, τὸ δ’ αὐτάρκως ἡψημένον, ὅ κάτωθεν ἦν πρότερον, εἰς ὕψος ἀνάγοντες, ὡς ἐπιπολῆς εἶναι, κἀπειδὰν ἤδη καὶ τὸ κάτω παγῇ, στρέφουσιν αὖθις αὐτὸ δίς που καὶ τρίς, ἄρχιπερ ἄν ὅλον ὁμαλῶς αὐτοῖς ἡψῆσθαι δόξῃ. [...] τινὲς αὐτῷ μιγνύουσι μέλιτος.

(Γαληνός, Περί τῶν ἐν ταῖς τροφαῖς δυνάμεων, 1.3)

Λεξιλόγιο

καταχεῖται του ρ. καταχέω = χύνω πάνω σε κάτι

πυρός, ὁ = το σιτάρι

δεδευμένον, μτχ. του ρ. δεύω = υγραίνω, ποτίζω με υγρό, βρέχω

τηνικαῦτα, επίρ. = τότε

ὁμιλεῖν, απαρ. του ρ. ὁμιλῶ = μιλάω, (εδώ) εφάπτομαι

ἐπιπολῆς, επίρ. = πάνω στην επιφάνεια

παγόω = παγώνω, πήζω

Για τη συνταγή, βλ.  Andrew Dalby -  Sally Grainger, Η μαγειρική της αρχαιότητας, μτφρ. Ν. Ζωγράφου, Αθήνα, Παπαδήμας, 2001.

Οι μαθήτριες και μαθητές του Α1 Γυμνασίου περιμένουν έξω από το σπιτάκι του επιστάτη του σχολείου μας να ετοιμασθούν οι τηγανίτες.

Οι πρώτες τηγανίτες έχουν ετοιμασθεί.

Τρώγοντας τις τηγανίτες.

Οι τηγανίτες γίνονται ανάρπαστες.

Η Ελπίδα, η Δήμητρα και η Νένα προσφέρουν τηγανίτες στο διευθυντή του Σχολείου μας.